মিছা

ৰাজীৱ বৰা

মিছা মিঠা, তৃপ্তিদায়ক৷ কুঁহিয়াৰৰ ডাবৰিৰ মাজৰ বগা অংশটোৰ আঁহবোৰ এৰুৱাই সৰুকৈ মুঠাই বান্ধিলে মিছা মাছটোৰ আকৃতি লয়৷ তঙালেৰে মেৰিয়াই বন্ধা, খামুচীয়া সেই মুঠাটোৰ গাত মিছা মাছৰ ঠেঙৰ দৰে এগাল শুং লৈ সিও সেইটো নামেই পালে৷ ফেলাহিত পগাই থকা কুঁহিয়াৰৰ ৰসত পেলাই দিয়া  মিছাটো, যিটো এডাল ৰছীৰে বান্ধি ৰাখিছিলোঁ; উতলা ৰসৰ ফুট উঠাৰ সময়তে সেইটো টানি আনি খোল সাজিবলৈ চেও দিয়া মেলাহী পটুৱাত পেলাই দিছিলোঁ৷ চেঁচা হোৱালৈ ধৈৰ্য্য ক’ত? মিছাটো আটি থোৱা তঙালৰ বান্ধনিটো নলীয়া কটাৰীখনেৰে কাটিছিলোঁ৷ পকাৰহীৰ আঁঠাই মুঠাটো গোটকৈ থৈছিল৷ ফুৱাই ফুৱাই তাৰে এথোলা আনি মুখত ভৰাই সেহাই সেহাই চোবাই খাইছিলোঁ৷ আস্‌ কি সোৱাদ! পকাৰহীৰ আঠালতীয়া তৃপ্তি৷

কি শৈশৱ, কি কৈশোৰ-যৌৱন৷ পাতে কাটে৷ কাটক৷ চেঁচুৱে ওঁঠত ৰেপে৷ ৰেপক৷ কাৰোবাৰ কুহিয়াৰতলীৰপৰা এডাল কুঁহিয়াৰ যদি চুৰ কৰি নাখালা গৰখীয়া দিনবোৰ কেনেকৈনো উদ্‌যাপন কৰিলা?

কোনোবাই ক’ৰবাত কুহিয়াৰ পেৰা শাল টানিবলৈ গৰু লগায়৷ কোনোবাই ম’হ৷ আমাৰ শালবোৰ আছিল মানুহে টনা৷ আচলতে টনা নহয়৷ ঠেলাহে৷ ভলুকা বাঁহৰ মজবুত কাঁতৰিডালৰ এফালে পাঁচজন, আনফালে পাঁচজন মানুহে ঠেলে৷ কেতিয়াবা মানুহৰ সংখ্যাটো কম হ’লেও কথা নাই, গাত ভীমৰ বল হ’লেই হ’ল৷ শালৰ ভীমবোৰ ঘূৰে৷ তাৰ চেপাত দোমোন জোখৰ টৌত ৰসবোৰ চৌ চৌৱাই পৰে৷ কি উছাহ! কিমান যে উছাহ! দুপৰ আৰু ভাটিবেলা কেতিয়া পাৰ হয় খবৰেই নেথাকে৷ শালত কুঁহিয়াৰ মৰা মানুহটোৰ একেবাৰে সন্ধি নাথাকে৷ সন্ধিয়ালৈ ৰসে ফলাহি ভৰে৷

এঘৰৰ কুঁহিয়াৰ পেৰিবলৈ কেইবাঘৰৰো একোজনকৈ মানুহ আহে৷ হাজিৰা, পাৰিশ্ৰমিক নালাগে৷ ইঘৰে সিঘৰক গা সলাই খাতি দিয়ে৷ কলপটুৱাৰ খোলৰ বাও চপচপীয়াকৈ ন-গুৰৰ খোল একোটা শালত ধৰি সহায় কৰা কেইজনৰ ঘৰে ঘৰে দি আহিলেই হ’ল৷ গাঁৱৰ মাৰ বা আত্মীয়ৰ মাৰ বোলা ধাৰণাটো এতিয়া সাধু হ’লেও তেতিয়া বাস্তৱ আছিল৷ কাৰোবাৰ নতুনকৈ সজা ঘৰ চাবলৈ গঞাৰ ঘৰমূলি একোজন আহে৷ এই ঘৰচোৱা মানে ওপৰৰ চালিত খেৰ মেলি বান্ধি-কুন্ধি পাঁচ-ছবছৰলৈ ৰ’দ-বৰষুণ বান্ধি থৈ যোৱা৷ মাথোঁ চাহপানী বাতি, জলপান এবাতিতে দিনটোৰ পৰিশ্ৰমৰ অন্ত পৰে৷ কাৰণ সিঘৰেও এদিন ঘৰ চাবলৈ ইঘৰক মাতিব৷ লাওটো চিটিয়ালে ওচৰঘৰীয়া কেইঘৰলে আঁটে৷ একোৱেই অকলে খোৱা নেযায়৷ ‘গাই গোটে পেটে ভঁৰাল’– নাই কেতিয়াও নহ’ব৷ আনৰ দুখলৈ চোৱাটোৱেই জীৱন৷ খাবলৈ নেপায় কোনোবা গঞা লঘোনত মৰিব? সেয়া কেনেকৈ হ’ব৷

মিছা খোৱাৰ উচাহটো শৈশৱত আছিল বুলিয়েই ডাঙৰত এলাগী হ’বনে? কিছুমান তৃপ্তিয়ে বয়স নেমানে৷ প্ৰবীণহঁতৰ কুহিয়াৰ-শাললৈ গধূলিও এপাক মাৰিব লাগিব৷ দেৱতাৰ প্ৰসাদভাগো কাঞ্চাই দিয়াৰ কথা৷ পুস্পধৰে কথাটো ভাবিলে৷ কুহিয়াৰ পেৰা সামৰি বাহিৰে বাহিৰে গৰুকেইটা পথাৰৰ পৰা আনিবলৈ যাওঁতে বিদ্যাধৰৰ ঘৰৰ আগেদি যোৱাটোকে সি ঠিক কৰিলে৷ 

চোতাল পাৰ হৈ পাছফালৰ পথাৰলৈ ওলোৱা হাবিতলীয়া লুংলুঙীয়া বাটেৰে যাওঁতে পুস্পধৰে বিদ্যাধৰৰ মুখামুখি হৈ ফুচ্‌ফুচাই ক’লে–

: গধূলি প্ৰৱীণহঁতৰ কুঁহিয়াৰশাললৈ আহিবিচোন৷ ভাল সিদ্ধি এভাগ আনি থৈছোঁ৷ শ্ৰীৰামপুৰীয়া মোহনী৷ 

মোহনী মানে ভাঙৰ ব্ৰেণ্ড৷ বিদেশী৷ আমাৰ গাঁওবোৰত তেতিয়া দুটা ব্ৰেণ্ডৰ চলতি৷ এটা স্থানীয়ভাৱে হোৱা, যাৰ চোক কম৷ সেইটো জংঘলী৷ আনটো মোহনী– শ্ৰীৰামপুৰৰপৰা অহা৷ জ্বাল বেছি৷

: মই নেযাওঁ নেকি? তাই আকৌ এইবোৰ খোৱাটো বেয়া পায়৷ জানইতো বিয়াৰ এমাহ হৈছেহে৷ অকণমান হকা-বাধা মানি চলাটো ভাল৷ এইকেইদিন এবিধ মুখত দিয়া নাই৷ 

: হেৰৌ তোৰ গোত্ৰ কি? শিৱ নহয় জানো৷ দেৱ প্ৰসাদক আওকাণ কৰিব নেপায়৷ আমিতো মদ-গাহৰি খাবলৈ নেযাওঁ৷ দেৱৰ প্ৰসাদহে খাওঁ৷ তাকো মহাদেৱৰ প্ৰসাদ৷ আনফালে আমি মহাদেৱৰপৰাই হোৱা– শিৱগোত্ৰ৷

: হ’ব বাৰু৷ যাম দে৷

প্ৰথমতে হেহোঁনেহোঁ কৰি বিদ্যাধৰ সতকাই সৈমান হোৱাৰ আচল কাৰণ অৱশ্যেই বেলেগ৷ তাৰ সৈতে জড়িত হৈ আছে কেশমতীৰ মিছা খোৱাৰ ইচ্চা৷ নৱদম্পতীয়ে নিজাকৈ পোৱা ৰাতি এটাৰ উত্তেজক মুহূৰ্তত বিদ্যাধৰৰ ওঁঠত ওঁঠ থৈ তৃপ্ত কেশমতীয়ে অস্পষ্টভাৱে ফুচ্‌ফুচাই কৈছিল,

: তোৰ ওঁঠ দুখন মিছাৰ নিচিনা মিঠা৷ মোৰ মিছা এটা খাবলৈ মন গৈছে৷

: সেইটোনো কি কথা? গাঁওখনত কেইবাঘৰতো কুঁহিয়াৰ পেৰি আছে৷ আমাৰ কেইবানতো অহা সপ্তাহত হাত দিব লাগিব৷ এটা কিয় দহোটা খাবলৈ পাবি৷ এতিয়া ওঁঠৰ সোৱাদেই মিছা৷ মিছাতকৈয়ো মিঠা৷ 

সেইটো আছিল মুখৰ ভাষাতকৈ শৰীৰভাষা অৰ্থৱহ হোৱাৰ মুহূৰ্ত৷ কেশমতী আৰু বিদ্যাধৰৰ মন-শৰীৰ একীভূত হোৱাৰ মুহূৰ্ত৷

মিছা এটা ওঁঠৰ অমৃত৷ নহয়৷ সঁচা৷ সঁচা৷ সঁচাকৈয়ে কমনীয় ওঁঠত অমৃতৰ সোৱাদ৷ কেশমতীক পত্নীৰূপে পাই তাৰ জীৱন সফল হৈছে৷ পুস্পধৰৰ অনুৰোধত সাউৎকৈ সহাৰি দি সি খৰখোজে ভিতৰ সোমাল৷ এই আচিলাতে কেশমতীৰ ইচ্চাও পূৰ্ণ কৰিব পৰা হ’ব– সি ভাবিলে৷

গুচি যোৱা বিদ্যাধৰলৈ পুস্পধৰে কেৰাহিকৈ চালে৷ এমাহমানৰপৰা তাৰ খোজ-কাটল, চাল-চলন, ধৰণ-কৰণ সলনি হৈছে৷ নহ’বইনো কিয়, গাঁৱৰ আটাতকৈ ধুনীয়া ছোৱালীজনী– কেশমতীৰ গিৰীয়েক হ’বলৈ তাৰ ভাগ্য ফুলিছে৷ বিয়া হোৱাৰ এমাহো হোৱা নাই, তাক চাগৈ তাই এনে সুখ প্ৰদান কৰিছে যাৰ ফল তাৰ চকুৱে-মুখে, কামে-কাজে ফুটি উঠিছে৷

হাবিখন পাৰ হৈ গৰুকেইটাৰ ওচৰ পোৱালৈকে কেশমতীৰ ডাঠ ঘন চুলিতলীয়া বগা সুগোল মুখখন পুস্পধৰৰ চকুৰ আগত ভাহি থাকিল৷ কাণিমুনি সন্ধিয়া দূৰৈৰ এন্ধাৰৰ মাজতো সি তাইৰ মুখখনকে যেন দেখা পালে৷ তাৰ ঘৰৰ মূধচতো সেই একেখন মুখ? ধেৎ সেইটো চোন চতুৰ্দশীৰ জোনহে৷ নিজৰ মূৰটোতে থাপৰ এটা মাৰি পুস্পধৰ আগবাঢ়িল৷ 

এসময়ত সেইখন মুখত চুমা এটা খোৱাৰ সপোনে তাক শুবলৈ নিদিছিল৷ উজাগৰ ৰাতি পাছ চোতালত কাঁহী-বাটি ধুবলৈ আহোঁতে সেই মুখখন ওচৰৰপৰা চাওঁ বুলি সি জোপোহাৰ মাজত লুকাই আছিলগৈ৷ কিমান ৰাতি ঘূমটি ভাঙি টোপনিত গাৰু সাবটি সি কেশমতীৰ সৈতে শুই থকাৰ কল্পনা কৰিছিল৷ নাই তাই তাৰ ভাগ্যতে নাছিল৷ 

মাঘৰ শেষ৷ জাৰ কমা নাই৷ ৰাতিৰ পৰে পৰে পকা পাত সৰুৱাই  বতাহ এছাটিয়ে এড়ী কাপোৰৰ উম ফালি ছালত হাত ফুৰায়৷ গাটো সিৰসিৰাই যায়৷ ঘৰে ঘৰে জুহাল৷ তথাপি কেতিয়াবা জালিগাঁতৰ কাষত বহি উম ল’বলৈ ভাল৷ সৰিয়হ কটালিৰ জুই থাওকতে জ্বলে যদিও উতাপ ভাল৷ চেদ-ভেদ নোহোৱাকৈ জুইলৈ দলিয়াই থাকিলে ভৌভৌৱাই জ্বলে৷ গুৰ সোনকালে বান্ধে৷ পিছে জালিগাঁতৰ কাষত এড়ীকাপোৰ লৈ বহিলে ধোঁৱাই গোটেইখন ক’লা কৰে৷ তাৰ উপকাৰো নোহোৱা নহয়, সেইখন ধুবলৈ আন খাৰ বা চাবোন নালাগে৷ কটালি জ্বলা ধোঁৱাই খাৰৰ কাম কৰে৷

সি শাস্ত্ৰ-ভাগৱত বৰকৈ পঢ়া নাই৷ শুনিছেহে৷ গাঁৱৰ সকামে-নিকামে৷ বহুত শুনিছে৷ বহু আখ্যান শুনি-শুনি তাৰ মনত ৰৈ গৈছে৷ শুনিছে সিবোৰৰ ব্যাখ্যাও৷ নানাজনৰ মুখত৷ কেতিয়াবা আখ্যানবোৰ একে৷ কেতিয়াবা তফাৎ লগা৷ দেৱ-দেৱীৰ বৃত্তান্তচোন মানুহতকৈও ৰহইচ্ উঠা৷ দেৱতাৰ কাম-কাজো কেতিয়াবা মানুহতকৈ অধইচ৷ মহাদেৱৰো দুৰ্বলতা নোহোৱা নহয়, তথাপি দেৱতাবোৰৰ ভিতৰত তাৰ শিৱকে বেছি ভাল লাগে৷ ভাল লাগে মনুষ্যলৈ তেওঁ থৈ যোৱা চিলিমৰ প্ৰসাদভাগি৷ 

বাপেক মৰোঁতে পুৰোহিতে শ্ৰাদ্ধ-বিধি কৰোঁতে তাক ‘শিৱ গোত্ৰস্য’ বুলিছিল৷ মন্ত্ৰত বাৰ বাৰ উচ্চাৰণ কৰিছিল৷ এৰা সিহঁতৰো উৎপত্তি হেনো শিৱৰপৰা৷ আশুতোষ নে কি? অলপতে সন্তুষ্ট হোৱাজন৷ বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি লোভ নথকাজন৷ পিছে সিহে মহাদেৱৰ গুণ ল’ব নোৱাৰিলে৷ লোভ তাৰ থাকি গ’ল৷ মোহৰ বাবেই খাৱন-বোৱন, অভাৱ-অনাটন নাথাকিও সি অসুখী৷ তাৰ মনৰ মানুহজনী আজি আনৰ পাটীৰ তিৰোতা৷

কিন্তু তাক সুখী কৰিবলৈ প্ৰভুৱে যেন থৈ গ’ল ঈশ্বৰৰ প্ৰসাদভাগি৷ ব’মভোলা হোৱাৰ এটাই সুবিধা– চিলিমটো আৰু ধোঁৱাকণ৷ সেইকণত মুখ দি কি যে তৃপ্তি৷ কোনে সাঁথৰ সাজিছিল– ‘ভঙুৱাই ভাং খায় / খায় গুৰু শপত, দীঘলকৈ সোহা মাৰে / ঘৈণীৰ ফোপত৷’ শুনিবলৈ বেয়া, পিছে অৰ্থটো বুজিলে চমৎকাৰ৷ চিলিমটোত যে ৰঙা ফটাকানি এখন মেৰিয়াই লয় সেইখন তিৰোতাই পিন্ধা কানিসদৃশ নহ’ল জানো? এৰা কোনে জানো চিন্তা কৰি পায়– চিলিমটো মানে ঘৈণী? ভিতৰি ভিতৰি সি হাঁহিটো ৰখাব নোৱৰা হয়৷

কথাবোৰত লক্ষেশ্বৰ পাঠেকে কেতিয়াবা আউল লগায়৷ বলোৰামৰ ঘৰৰ ভঙুৱা সকামটোত নিজে নাম-গুণ গাই প্ৰসাদ বিতৰণৰ আগত সমজুৱাকৈ আগবঢ়াই দিয়া চিলিমটোত হাত নিদি তেওঁ ব্যাখ্যা কৰিছিল– শিৱই চিলিম হোঁপাৰ কথা কোনখন শাস্ত্ৰত পায়? মূলবোৰত নাই৷ অসমীয়া লেখকে, অসমীয়া নিচাৱলাইহে হেনো ঈশ্বৰক এইবোৰ কামত লগাই লৈছে৷ সঁচা-মিছা সি একো নাজানে৷ কিন্তু প্ৰভুৱে ভাং নাখায় বুলি ক’লেচোন বিপদেই হ’ব৷ আবকাৰীয়ে মন্দিৰবোৰতো খেপ মাৰিব৷ 

নাই৷ নাই৷ এইবোৰ পাঠেকে মনে সাজি কোৱা কথা৷ আমাৰ ভীম চৰিততকৈ আৰু ডাঙৰ শাস্ত্ৰ কিবা থাকিব পাৰেনে? কথাবোৰ ভাবি সি মন তাপৰে৷ 

হওঁতে কথাটো মন কৰিবলগীয়া৷ ভোলা বাবাৰ মন্দিৰবোৰ বাটে-পথে৷ প্ৰথমতে কোনোবা আঁহত এজোপাৰ তলত এনেয়ে এগচি চাকি জ্বলিব৷ পাছত ফুল-তুলসী-সেন্দূৰো পৰিব৷ পাছত এডাল ত্ৰিশূল৷ তাৰ আগত ৰঙা চিটকাণি এখন৷ তাৰ পাছত ওপৰত এখন চালি৷ পাছলৈ বেৰ৷ পিছলৈ এটা মন্দিৰ৷ তাত শিৱলিংগ৷ মন্দিৰ মানেই ভক্তৰ অহা-যোৱা৷ চিলমটো মুখত লোৱাৰ পাৰ্মিচন পোৱা৷

ছকঠীয়া এড়ীকাপোৰখন গাত মেৰিয়াই পুষ্কধৰ সন্ধিয়াতে গৈ প্ৰৱীণহঁতৰ কুঁহিয়াৰশাল পালেগৈ৷ বাকীবোৰ ঘৰাঘৰি গ’ল৷ প্ৰৱীণ আৰু তাৰ সাত বছৰীয়া ল’ৰাটোহে আছে৷ গুৰ হ’বৰ সময়ত কোনোবা কোনোবা আহিব৷ বিশেষকৈ গজেন গায়ন৷ ৰসৰ পাগটো অকণমান দেৰি হ’লেই গুৰ ধমনা হ’ব৷ আগতীয়া হ’লে লেওলিয়া হ’ব৷ খামুচিয়াকৈ ৰাখিবলৈ হ’লে সময় জানিব লাগিব৷ ফেলাইৰ বাওৰ কাষৰপৰা ওলোৱা ফেনকণ উতলা গুৰৰ মাজলৈ গৈ গৈ নাইকীয়া হোৱাৰ সময়কণ চিনি পাব লাগিব৷ সেয়া চিনাত তেওঁ পাকৈত৷ 

জালিগাঁতত জুই দিয়াৰ বেছিপৰ হোৱা নাই৷ প্ৰৱীণৰ ল’ৰাটোৱে বুজন বুজন তিনিটা মিছা সাজি থৈছে৷ জালিগাঁতৰ কাষত গোটাই থোৱো কটালিবোৰ জুইলৈ মৰাত সি বাপেকৰ সৈতে লাচনি-পাচনিৰ কাম কৰিছে৷ তাৰ মানুহজনীয়ে গুৰ দি বনোৱা চকোৱা চাউলৰ পায়স এখিনি আৰু ৰঙা চাহ এক কেট্‌লি দি গৈছেহি৷ 

পুষ্পধৰৰ উৎকণ্ঠাৰ অন্ত পেলাই এসময়ত বিদ্যাধৰো আহিল৷ পোনচাটেই প্ৰৱীণৰ ল’ৰাটোৰ কাষ চাপি সি যাবৰ পৰত মিছা এটা লৈ যোৱাৰ চুক্তি কৰি ল’লে৷ সৰু ল’ৰাটোকে অলপ সময়ৰ বাবে জালি-গাঁতত কটালি মাৰিবলৈ দি প্ৰৱীণো উঠি আহিল৷ তিনিওটা কুঁহিয়াৰশালৰ কাষৰীয়াকৈ সজা চালিখনৰ তলত বহিল৷ পুষ্পধৰে সাউৎকৈ খোচনিৰপৰা মোহনী ভাঙৰ টোপোলাটো উলিয়ালে৷ সি ঘৰতে কুটনাত কুটি-বাচি ঠিক কৰি আনিছে৷ গজেন গায়ন আৰু প্ৰৱীণৰ বাপেক অহাৰ আগেয়ে হোঁপা মাৰি শেষ কৰিব লাগিব৷ দেৱৰ প্ৰসাদ হ’লেও খোৱাৰ ব্যৱস্থাটো ইমান মুকলিমূৰীয়া নহয়৷ হাজাৰ হওক নিচাত ঢাকোন লাগিবই৷ সিহঁতে বাবাৰ সিদ্ধিভাগ লুকাই-চুৰকৈ ধৰে বুলি আটায়ে জানে যদিও ডাঙৰ-সৰুৰ সন্মানো বৰ্তাই চলে৷ কাৰোবাৰ ঘৰৰ ভঙুৱা সকামতো চিলিম চলোৱা শাৰীত নবহে সিহঁত৷

হাত বাগৰাই তিনিওটাই চিলিমেৰে ধোঁৱা টানি তৃপ্তি ল’লে৷ লগতে ন-গুৰ আৰু জহা চাউলৰ পায়স আৰু জালুক মিহলি চাহপানী একোবাটিয়ে দিয়া আনন্দত তিনিওটা মজি ৰ’ল৷ হঠাৎ বিদ্যাধৰে উপলব্ধি কৰিলে তাৰ মনটো, গাটো কেনেবা কেনেবা লাগি আহিছে৷ আগতে সি প্ৰায় নিয়মীয়াকৈ সিদ্ধিভাগ লৈছিল যদিও কেশমতীক আপোন কৰি ল’বৰপৰা, তাইৰ শাসন আৰু হকা-বাধাত সেইবিধ এৰি দিয়াৰ নিচিনাই৷ আজিতো গুৰৰ পাগশালীলৈ আহিবলৈ তাৰ মন নাছিল৷ নিজৰ কুঁহিয়াৰ পেৰালৈ বাকী থকাত কেশমতীৰ বাবে মিছাটো নিয়াৰ প্ৰয়োজনেহে তাক আহিবলৈ বাধ্য কৰালে৷ পুষ্পধৰে বাৰে বাৰে জনোৱা আহ্বানৰ কথাটোও আছিল৷ সিদ্ধিভাগৰ লোভেও তাক হাতবাউল দিছিল নেকি? নিজৰে তাৰ অসহায় অসহায় লাগিল৷

অৱশ্যে প্ৰৱীণহঁতৰ শাললৈ এপাক অহাটো এক প্ৰকাৰে তাৰ কৰ্তব্যও আছিল৷ কুঁহিয়াৰ পেৰিবলৈ মতাৰ পাছত দিনততো লাগি দিব নোৱাৰিলেই, ৰাতিলৈকে পাক এটা নামাৰিলে নহ’ব বুলি সি ভাবিয়ে আছিল৷ তাৰ নিজৰ কুঁহিয়াৰ কেইবান পেৰাৰ সময়ত শালখনতো লাগিব৷ লাগিব মানুহো৷ সেয়ে সি আহি ওলালাহি৷ পুষ্পধৰৰ   নিমন্ত্ৰণৰ প্ৰতি তাৰ আগ্ৰহ একেবাৰে নাছিল৷ চিলিমত প্ৰথম হোঁপাটো মাৰিয়েই কিবা আখজা লগাত সি কৈছিল– 

: বস্তুবিধৰ সোৱাদটো কিবা কেনেবা কেনেবা লাগিছে দেখোন৷ আগেয়ে খোৱাৰ সৈতে মিলা নাই৷

: একদম নিভাঁজ বস্তু৷ তাতে নিচা বাঢ়িবলৈ বুলি কিবা পাওদাৰ দিয়া হেনো! ম’হখুঁটিত আহি বিক্ৰী কৰা নেপালী যোগনিয়াৰটোৱে কৈছিল৷ নিচাৰ জালো বেছি৷

পুস্পধৰে তৃতীয়বাৰলৈ আগবঢ়াই দিয়া চিলিমটো হাতেৰে নুচুই বিদ্যাধৰে কৈছিল–

: মই নোৱাৰিছোঁ অ’৷ মূৰটো কিবা ঘূৰোৱা যেন লাগিছে৷

তেনেতে প্ৰৱীণৰ বাপেক আহি ওলাইছিলহি৷ লগত গজেন গায়ন৷ তিনিওটাই খোলা ভাঙি আহি কামত লাগিছিল৷ প্ৰৱীণে কটালি মৰা আৰু বাকী দুয়োটাই কাষৰীয়াকৈ গোটাই থোৱা কটালিৰ মুঠা কেইটামান ফেলাহীৰ কাষ চপাই আনিছিল৷

এসময়ত কাষৰপৰা ওলোৱা ফেনকণ ফটক্‌ ফটক্‌কৈ ফুটা গুৰৰ ৰসৰ মাজ পাইছিলহি৷ কাণমাৰিডাল ফেলাহীৰ কণাৰি দুডালৰ মাজেৰে সুমুৱাই বাপেকৰ সৈতে চিপ মাৰি সেইখন চালিখনৰ তললৈ নি প্ৰৱীণে ঘোলনী মাৰিৰে ঘুটিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল৷ ফেলাহীখন উঠাই নিয়াৰ পাছত জুইৰ তাপ ভালকৈ লওঁ বুলি পুষ্পধৰ জালিগাঁতৰ কাষ চাপিল৷ আঁতৰত জলকা লাগি বহি থকা বিদ্যাধকো সি কাষলৈ মাতিলে৷ দুই-দিনিবাৰ মতাৰ পাছতো কুৰুং-কাৰাং নকৰাত বিদ্যাধৰৰ বাউসী দুটাত ধৰি জালিগাঁতৰ কাষলৈ আনিলে সি৷ ইতিমধ্যে প্ৰৱীণৰ ল’ৰাটোৱে ফেলাহিৰ কণাৰিত বান্ধি থোৱা মিছাটো নমাই চেঁচা কৰি কেইডোখৰমান ৰসাল ডাবৰি পটুৱা এখনত আনি সিহঁত দুটাৰ মাজতে থৈ গৈছিলহি৷ 

তাৰে এডাল চুপি থাকোঁতে বিদ্যাধৰে উপলব্ধি কৰিলে তাৰ যেন টোপনি আহিছে৷ চকু দুটা মুদ খাই আহিছে৷ জুইকুৰাও অস্পষ্ট যেন লাগিছে৷ মনটো উৰুৱাই উৰুৱাই নিছে৷ মানুহটোকো যেন হাতত ধৰি সাধুকথাৰ পৰীয়ে আকাশলৈ উৰুৱাই নিছে৷ সি উৰিছে৷ উৰিব নোৱৰা হৈছে৷ এজনী পাখিলগা পৰীয়ে এখন হাতত ধৰি তাক লৈ গৈছে৷ সেয়া ডাৱৰৰ পৃথিৱী৷ এজাক মানুহ ডাৱৰৰ ওপৰেদি খোজকাঢ়ি আহিছে৷ সুন্দৰ সাজ-সজ্জা৷ ছোৱালীবোৰৰ গাত বিহুৱতীৰ সাজ৷ মুনিহবোৰৰ গাত বিহুৱা সাজ৷ সেয়া হুঁচৰি৷ দেৱতাৰ ঘৰত হুচৰি৷ তাত ধুনীয়াকৈ কঁকাল ভাঙি নাচি থকাজনী তাৰ কেশমতী৷ তাই তাক কাষলৈ মাতিছে৷ তাৰ হাতত ধৰিছে৷ তাক উৰুৱাই নি আন এচপৰা ডাৱৰত পৰিছেগৈ৷ 

কাষত কোনো নাই৷ দুই-এচপৰা ডাৱৰ৷ দূৰৈত ডাৱৰৰ সৈতে লুকা-ভাকু খেলা জোনটো৷ কেশমতীয়ে তাক থোৰালি ভোলৰ নিচিনা বাহু দুটাৰে মেৰাই ধৰিছে৷ তাৰ ওঁঠলৈ আগবাঢ়ি আহিছে তাইৰ ওঁঠ৷ তাইৰ চুলিকোছাই দুয়োটাৰে মুখ দুখন ঢাকি পেলাইছে৷ চুলিৰ এন্ধাৰ আঁতৰাই কাষলৈ চাওঁতে সি দেখিছে কোনোবা এটা সিহঁতৰ ফাললৈ আগবাঢ়ি আহিছে৷ কোন? কোন? চিনা যেন লাগিছে৷ পুষ্পধৰ? সি ইয়াত! হুঁচৰিলৈতো সি অহা নাছিল৷ তেন্তে?

পুষ্পধৰ কাষ চাপি আহিছে৷ কেশমতীৰ বাহুবন্ধনৰ পৰা মুকলি হ’বলৈ সি যত্ন কৰিছে৷ নাই, তাইৰ উশাহ ঘন৷ বন্ধন দৃঢ়৷ বন্ধুৰ আগত সি ধৰা পৰি গৈছে৷ তাত আচৰিত হ’বলগা একো নাই৷ কিন্তু ক্ৰমান্বয়ে কাষ চাপি অহা পুস্পধৰক তাৰ অচিনাকি যেন লাগিছে৷ তাৰ চাল-চলনত যেন কিবা অস্থিৰতা৷ জোনৰ পোহৰতে অকণমান মণিব পাৰিছে– তাৰ চকুত কিবা যেন হিংস্ৰতা৷ আক্ৰমণৰ ভংগী৷ সি যদি দুয়োটাকে ঠেলা মাৰি তললৈ পেলাই দিয়ে! 

কোনোৱে তৰ্কিবই নোৱাৰিলে৷ হঠাৎ এটা বিকট চিঞৰে বাঁহনিখনকে ধৰি চৌপাশ চক্‌ খুৱাই তুলিলে৷ শালখনৰ কাষৰীয়াকৈ থকা কলনি পৰা ধপ্‌ধপাই কেইটামান বাদুলি উৰি গ’ল৷ ৰাতিৰ নিশ্চুপ কাষৰীয়া গাঁওখনো ৰজন্‌জনাই উঠিল৷ 

: কোন পৰিল? জালিগাঁতত কোন পৰিল? শালত থকা সকলোৱে আটাহ পাৰিলে৷ দৌৰাদৌৰি উচ্‌পিচ লাগিল৷

জালিগাঁতৰ তপত হালধীয়া জুইৰ মাজত মৰণকাতৰ চিঞৰ কেইটামান মাৰি কক্‌বকাই থকা বিদ্যাধৰক কেনেকৈ তোলা যায়? 

’ হাতখন দে৷ হাতখন দে৷

প্ৰৱীণৰ চিঞৰত সঁহাৰি দিবলৈকো বিদ্যাধৰৰ হুঁচ নাছিল৷ জীয়াজুয়ে তাৰ দেহাটো তল ফালৰ পৰা ক্ৰমে ক্ৰমে পুৰি আনিছে৷ গাত লৈ থকা এড়ী কাপোৰখনো জ্বলিছে৷ সেইখন আঁতৰাবলৈ সি প্ৰাণপনে চেষ্টা কৰিছে৷ জালিগাঁতৰ পাৰত ধৰি বগুৱা বাই উঠি আহিবলৈকো সামৰ্থ্য হেৰুৱাইছে সি৷ জ্বলি উঠা কাপোৰখনেৰে মানুহটোও এটা অগ্নিপিণ্ড হৈ উঠিছে৷

পোৰা গোন্ধ৷ কাপোৰ পোৰা গোন্ধ৷ চুলি পোৰা গোন্ধ৷ মাংস পোৰা গোন্ধ৷ 

: কি কৰা যায়? কি কৰা যায়৷ গুৰ চেঁচা হ’বলৈ ঘুটি থকা জাকৈখনৰ বাওটোৰ দৰে তিনিকোণীয়া নাল লগা ঘোলনী-মাৰিডালকে তাৰ মূৰত সুমুুৱাই প্ৰৱীণৰ বাপেকে বিদ্যাধৰক জালিগাঁতটোৰপৰা উঠাবলৈ যত্ন কৰিলে৷ মৰণত শৰণ দি গজেন আৰু পুষ্পধৰে তাৰ হাত দুখনত থপিয়াই ধৰি যেতিয়া তাক ওপৰলৈ তুলি আনিলে তেতিয়ালৈ তাৰ ডিঙিৰ চিঞৰ স্বৰহীন গেঙনিলৈ ৰূপান্তৰিত হৈছে৷

দাউদাউকৈ জ্বলা মেজি এটাৰপৰা উলিয়াই অনা খৰিডালৰ দৰে তাৰ গাৰ কাপোৰ জ্বলিয়েই আছিল৷ শালত থকা কলহটোৰ গোটেই পানীখিনি ঢলি দিয়াৰ পাছত জুই নুমাল যদিও তেতিয়ালৈ তাৰ মাত নাছিল৷ ৰৈ ৰৈ শৰীৰটোৱে একোটা জিকাৰ মাৰি আছিল৷ ঘটনাটো তৎক্ষণাতে গাঁওখনত বিয়পি পৰাত গোটেই গাঁওখন উধাতু খাই আহিছিল৷ আৰু কেশমতী? কলপাতত শুৱাই থোৱা বিদ্যাধৰক তাই চিনিব পৰা নাছিল৷ এঙাৰৰ দৰে ক’লা পৰা শৰীৰ এটা৷ সেয়া যে তাইৰ মানুহটো চিনাৰ উপায়েই নাছিল৷ তাই মাথোঁ বলিয়াৰ দৰে চিঞৰিছিল৷ কিবা এটা কৰ৷ মানুহটোক কিবা এটা কৰ৷ মোৰ মানুহটোক কেনেবাকৈ বচাহঁক৷

ৰাতি ৰাতি চেগ বুজি পালপাতি অহা বতাহজাকে বিদ্যাধৰৰ গাৰ কাষত ৰখা চাকিটো যেন ফু মাৰিহে নুমুৱাইহে দিছিল৷ তাৰ নাকত তেতিয়া নিশাহ নাছিল৷ তাৰ আগেয়ে পুষ্পধৰ ৰাতিৰ এন্ধাৰৰ সৈতে মিলি গৈছিল৷

ঠিকনা :

সহযোগী অধ্যাপক

অসমীয়া বিভাগ

নাজিৰা মহাবিদ্যালয়