আকাশ দীপ্ত ঠাকুৰ
মাইনীয়ে প্লেটফৰ্মৰ ওপৰৰ ফালে ৰঙা হৈ জিলিকি
থকা ফলকখনলৈ চাই আছিল৷ সময় কিমান হৈছে তাতে নিৰ্দেশ কৰা থাকে৷ পুৱা ঠিক ছয় বাজি একচল্লিছ
মিনিট হোৱাৰ লগে লগে ক’ৰবাৰপৰা কিবা এটা ঘোষণা কৰাৰ দৰে শব্দ শুনিবলৈ পোৱা গ’ল৷ লগে
লগে যেন প্লেটফৰ্মত অ’ত-ত’ত বহি থকা মানুহবোৰ বৰ ব্যস্ত হৈ পৰিল৷
মাইনীয়ে মাকলৈ চালে-“কি হ’লনো মা? ৰেলখন অহাৰ
সময় হ’ল নেকি?”
মাইনীৰ মাকেও নিজৰ বেগটো সামৰি লৈ গাত লোৱা
শ্বলখন অলপ ঠিক কৰিলে আৰু মাইনীৰ হাতত ধৰি তাইক বহি থকাৰপৰা উঠালে -“ৰেলখন এতিয়া পাবহিয়ে৷
উঠা উঠা৷”
মাইনীয়ে ইফালে-সিফালে চালে -“দেউতা কেনি গ’ল
মা?”
মাইনীৰ মাকেও তেখেতকে বিচাৰিছিল -“জানো পায়;
এই মানুহজননো সময়ত কেনি যায়!”
অলপ পাছতে সোঁফালে দূৰৈত ৰেলৰ উকি শুনিবলৈ পোৱা
গ’ল৷ বাঁওফালে হাতত চাহৰ কাপটো লৈ মাইনীৰ দেউতাকো
কোবাকুবিকৈ আহি -“ব’লা ব’লা; ৰেল আহিল৷”
মাইনীৰ বাবে গোটেই পৰিৱেশটো বৰ বিচিত্ৰ ধৰণৰ
হৈ পৰিল৷ দূৰৈত ৰেলখন আহি থকা তাই দেখিলে; ইফালে মানুহবোৰচোন হাতত টালি-টোপোলা লৈ ৰেলখন
আহি থকাৰ দিশতে দৌৰিবলৈ আৰম্ভ কৰি দিলেই৷ মাইনীয়ে মাকক সুধিলে -“ৰেলখন ৰোৱাৰ আগতে মানুহবোৰ
দৌৰিছে কিয় মা?”
মাইনীৰ প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিবলৈ মাকৰ যেন সময় নাই৷
তেখেতে এহাতেৰে বেগটো আৰু আনখন হাতেৰে মাইনীক ধৰি খৰ খোজেৰে আগলৈ যাবলৈ ধৰিলে৷ মাইনীৰ
দেউতাকেও আনটো বেগ হাতত লৈ আগে আগে গ’ল৷ মাইনীয়ে দেখিলে দীঘল ৰেলখন লাহে লাহে প্লেটফৰ্মত
ৰ’ব খুজিছে আৰু মানুহবোৰে তাত উঠিবলৈ যেনি-তেনি হেতাওপৰা লগাইছে৷
দৰাচলতে মাইনীৰ আজি জীৱনৰ প্ৰথমটো ৰেল যাত্ৰা৷
যোৰহাটৰপৰা গুৱাহাটীলৈ তাই মাক-দেউতাকৰ সৈতে ৰেলত যাব৷ দূৰৈৰপৰা সদায় দেখি থকা ৰেলখনত
এবাৰ উঠিবলৈ তাইৰ সদায় মন যায়৷ দেউতাকে যোৱা দুমাহৰ আগতেই তাইক কথা দিছিল যে এইবাৰ
পৰীক্ষা শেষ হ’লেই সিহঁত তিনিও গুৱাহাটীত থকা খুৰাকৰ ঘৰলৈ বুলি ৰেলত উঠি যাব৷ গুৱাহাটীলৈ
ৰেলত উঠি যাবলৈ পোৱাৰ আশাতে মাইনীয়ে ভালকৈ পঢ়িলে, পৰীক্ষা শেষ হ’ল আৰু আজি তাইৰ অতিকৈ
হেঁপাহৰ দিনটো আহিল৷ পুৱা চাৰে চাৰি বজাতে সকলো শোৱাৰপৰা উঠি গা-পা ধুই ছয় বজাত ঘৰৰপৰা
ওলাল৷ পিছে এতিয়া ৰেলত উঠিবৰ সময়ত মানুহবোৰৰ ইমান খদমদম দেখি তাইৰ অকণ অকণ ভয়হে লাগিল--ইমানবোৰ
মানুহ; এনেকৈয়ো মানুহ যায়নে! ৰেলখনে কেনেকৈ নিব বাৰু! সকলোৱে বহিবলৈ পাবনে!
পিছে মানুহবোৰৰ সৈতে সিহঁতো কেনেকৈ আৰু ক’তনো
উঠিল, মাইনীয়ে ভালদৰে একো টলকিবলৈকে নাপালে৷
দীঘল দীঘলকৈ বহাৰ আসনবোৰৰ এখনত সিহঁত তিনিও বহিল৷ মাক-দেউতাকৰ মাজত মাইনী সোমাই পৰিল৷
তাই মন কৰিলে সিহঁতৰ সন্মুখৰ আসনতো তেনেকৈয়ে মানুহ বহিছে, সোঁফালে কাষতো বহিছে৷ অকণমান
পাছতে ৰেলে উকি মাৰিলে৷ মাইনীয়ে খিৰিকীৰে বাহিৰলৈ চাই দেখিলে কাষৰ প্লেটফৰ্মত থকা দোকানবোৰ,
খুঁটাবোৰ, ৰৈ থকা মানুহবোৰ...সকলো যেন লাহে লাহে পাছলৈ গৈ আছে...; অৰ্থাৎ ৰেলখন আগলৈ
গৈছে৷ ৰেল চলিছে...মাইনীৰ মনটোও স্ফূৰ্তিতে নাচি উঠিল৷
লাহে লাহে পৰিৱেশটো মাইনীৰ বাবে অলপ সহজ হৈ
পৰিল৷ তাই খিৰিকীৰ কাষলৈ বহি বাহিৰখনলৈ মন কৰিলে৷ গছ-গছনি, মানুহ...সকলো কেৱল পিছলৈ
দৌৰিছে৷ ৰেল চলি গৈছে, মাজতে কোনোবা ষ্টেশ্বনত এখন্তেক ৰৈছে, পুনৰ চলিছে, ৰেলৰ ঝক ঝক
শব্দ মাজে মাজে কুঁ-কৈ মৰা উকিটো...তাইৰ ভিতৰৰ মনটোৱেও যেন দীঘলকৈ এটা উকি মাৰিলে৷
মাইনী আৰু আচৰিত হ’ল যে ৰেলৰ ভিতৰখনত সময়ে সময়ে
কি কি যে আহি থাকে! চাহ, তামোল, সিজোৱা কণী, মৰ্টন, ব্ৰেড-অমলেট...বহুত কিবাকিবি বিক্ৰী
কৰিবলৈ মানুহ আহিয়ে থাকে৷ সিহঁতি ঘৰত পুৱাৰ আহাৰ খাই আহিছিল বাবে দেউতাকে একো নিকিনিলে৷
মাজতে দেউতাকে তাইক এপেকেট চেৰী কিনি দিলে৷
“বাবু; কিবা দিয়ক৷”
কোনে মাতিলে বাৰু? চেৰী খাই খাই বাহিৰলৈ চাই
আহি থাকোঁতে দেউতাকৰ কাষতে তাইৰ বয়সৰ ছোৱালীজনীৰ মাতটো শুনি মাইনীয়ে সেইফালে চালে৷
ৰেলত মাজে মাজে পইচা বিচাৰি ভিক্ষাৰী একোজন আহি আছিল৷ তেওঁলোকক দেখিলে মাইনীৰ মনটোত
বৰ বেয়া লাগে৷ এইবাৰ অকণমানি ছোৱালীজনী দেখি মাইনীয়ে থৰ লাগি তাইলৈ চালে৷ ছোৱালীজনীয়েও
মাইনীলৈ একেথৰে চাই আছে৷ মাইনীৰ দেউতাকে দহটকীয়া ন’ট এখন তাইৰ হাতত দিলে৷ তাই ন’টখন
লৈ মলিয়ন চোলাটোৰ জেপত ভৰালে৷ সন্মুখৰ মানুহবোৰৰ ওচৰলৈ গৈ তাই তেনেকৈয়ে হাত পাতি কিবা
এটা বিচাৰিলে৷ কোনোবাই দিলে, কোনোবাই নিদিলে৷ অকণমান পাছতে তাই সেইখিনিৰপৰা ওলাই গ’ল৷
যাওঁতে মাইনীলৈ এবাৰ আকৌ চালে৷
মাইনীয়ে তাইৰ সৈতে কথা পাতিব খুজিছিল, পিছে
সুবিধাই নাপালে৷ তাই মাকৰ ফালে চালে -“ছোৱালীজনীৰ নামটো সুধিবলৈ মন গৈছে মা৷”
মাইনীৰ মাকে মোবাইলত কিবা এটা চাই আছিল; তাইৰ
প্ৰশ্নৰটো শুনি অবাক হৈ তাইলৈ চালে -“কোন ছোৱালী?”
“এতিয়াযে আহিছিল, দেউতাইযে টকা দিলে; সেই ছোৱালীজনী
আকৌ৷” মাইনীয়ে মাকৰ মুখলৈ চাই কথাষাৰ ক’লে৷
মাকে মোবাইলটো সামৰি থ’লে৷ –“তাই গ’লগৈ নহয়৷
কেনেকৈ সুধিবা; নালাগে, থাকক দিয়াঁ৷”
মাইনীৰ মনটো সেমেকি গ’ল–“মা...তাইৰ মাক-দেউতাক
আছেনে নাই? সিহঁতৰ ঘৰ ক’তনো? তাই বাৰু স্কুলত পঢ়েনে?”
মাইনীৰ মাকে কিবা এটা চিন্তা কৰিলে৷ মাইনীক
বাঁওহাতেৰে আঁকোৱালি ধৰি মূৰত হাত ফুৰাই দিলে– “তাইৰ মাক-দেউতাকেও তেনেকুৱা কিবাকিবি
কৰে চাগৈ৷ তাই চাগৈ স্কুললৈ যাবলৈ সময় নাপায়৷ তেনেকুৱা আৰু ল’ৰা-ছোৱালী আছে; ক’ৰবাত
দেখিবা৷ তুমি বৰকৈ কথাবোৰ ভাবি নাথাকিবা৷ পুৱা সোনকালে উঠিছা নহয়; অলপ শুই দিয়া৷”
মাইনীয়ে মাকৰ গাতে আঁউজি চকুহাল মুদি দিলে৷
ছোৱালীজনীয়ে মাইনীৰ ডিঙিত পিন্ধা ৰঙা মণিধাৰলৈ একেথৰে চাইছিল৷ তাইৰো চাগৈ তেনে এধাৰ
মণি পিন্ধিবলৈ বৰ মন গৈছিল৷
ৰেল আগুৱাই গৈ থাকিল৷ অলপ পাছত মাইনীয়ে মন কৰিলে–ৰেলখন
ৰৈছে৷ কোনোবা ষ্টেশ্যন পালেহি চাগৈ৷ মাইনীৰ দেউতাকে পানীৰ বটল এটা কিনিবলৈ নামি গ’ল৷
হঠাৎ যেন মাইনীৰ কান্ধত কোনোবাই হাত দিলে৷ তাই উচপ খাই উঠি সেইফালে চালে৷ ঠিক তাইৰ
কাষতে ৰৈ আছে সেই মলিয়ন চোলা পিন্ধা ছোৱালীজনী৷ তাই হাঁহিছে৷ মাইনীৰ মুখতো হাঁহি বিৰিঙিল৷
“তোমাৰ নামটো কি?” মাইনীয়ে সুধিলে৷
তাই হাঁহি হাঁহিয়ে ক’লে–“মোৰ নাম আশা৷ তোমাৰ
ডিঙিত থকা মণিডাল ইমান ধুনীয়া৷ ক’ত পালা?”
“দেউতাই দিলে আকৌ৷ তোমাৰ এনেকুৱা মণি নাই নেকি?”
মাইনীয়ে সুধিলে৷
আশাই দুখমনেৰে ক’লে–“আমি ৰেলত ঘূৰি ফুৰোঁ; মণি
ক’ৰপৰা পাম?”
মাইনীৰ বৰ দুখ লাগিল৷ তাই ডিঙিৰ মণিধাৰ খুলিলে–“তুমি
এইডাল লৈ যোৱাঁ৷ দেউতাই মোক আকৌ পাছত দিব৷”
আশাই আকৌ আগৰ দৰে হাঁহিলে৷ মাইনীৰ হাতৰপৰা তাই
মণিধাৰ লওঁতেই এজন মানুহ আহি তাইৰ হাতত ধৰিলেহি৷ মাইনী অবাক হ’ল৷ মানুহজনৰ দেখিবলৈ
ভাল নহয়৷ পিন্ধি থকা চোলাটোও মলিয়ন৷ তেখেতে খঙেৰে আশাৰ হাতত ধৰি টানিলে–“তই ইয়াত কি
কৰিছ? ব’ল...৷”
আশাই ভয়তে মাইনীৰ হাতত পুনৰ মণিধাৰ দি দিলে৷
মানুহজনে তাইক টানি লৈ গ’ল৷ মাইনীয়ে জোৰেৰে চিঞৰিলে–“মণিডাল লৈ যোৱা আশা...৷”
“মাইনী, কি হ’ল তোমাৰ? সপোন দেখিছিলা নেকি?”
মাইনীৰ মাকে তাইক জোকাৰি দিলে৷
মাইনী খপজপকৈ সাৰ পাই গ’ল৷ তাই পোন হৈ বহিল৷–“অঁ
মা, সপোন দেখিছিলোঁ নেকি৷ তাইক আকৌ দেখিছিলোঁ
জানা৷ সেই ছোৱালীজনীযে৷”
মাইনীৰ মাকে মিচিকিয়াই হাঁহিলে৷ চলি থকা ৰেলখন
লাহে লাহে ৰৈ গ’ল৷ আন এটা ষ্টেশ্যন পালেহি৷ মাইনীয়ে মাকৰ হাতত থকা বটলটোৰপৰা এঢোক পানী
খালে৷
পানী খাই থাকোঁতে মাইনীয়ে ভাবিলে–আহোঁতে পুনৰ
সিহঁত ৰেলতে আহিব৷ তেতিয়া যদি সেই ছোৱালীজনীক আকৌ লগ পায়; তেন্তে তাই নিজে তাইৰ ডিঙিত
মণিধাৰ পিন্ধাই দিব৷
লেখকৰ ঠিকনাঃ
আকাশ দীপ্ত ঠাকুৰ;
সহকাৰী অধ্যাপক,
পদাৰ্থ বিজ্ঞান বিভাগ, জগন্নাথ বৰুৱা মহাবিদ্যালয়৷ যোৰহাট - ১৷
ভ্ৰাম্যভাষ ঃ ৮৬৩৮১৬৭৬৩০
