অংগনা চৌধুৰী
পাছদিনা পুৱা অজস্ৰ সুস্বাদু খাদ্যবস্তুৰে ভৰা কমপ্লিমেণ্টৰি ব্ৰে’কফাষ্ট কৰি উঠাৰ পাছত পুত্ৰই খদমদম লগালে ৰিজ’ৰ্টত থকা খেল-ধেমালিৰ পেকেজ এটা কিনি দিবলৈ৷ কথামতেই কাম৷ তাক পেকেজ এটা কিনি দিয়া হ’ল৷ পেকেজৰ ভিতৰত আৰ্চাৰী, বন্দুক চলোৱা, চাইকেল লৈ বিশাল চৌহদটো ঘূৰা, ৰ’প ক্লাইম্বিং ইত্যাদিবোৰ অন্তৰ্গত আছিল৷ তাক দেউতাকৰ সৈতে পঠিয়াই মই কিছু সময়, অন্ততঃ আগবেলাটো অকলশৰে কটাবলৈ বিচাৰিলোঁ৷ মোৰ দৰে স্কুলীয়া সন্তান থকা মাকসকলে বুজিব যে দৈনন্দিন জীৱনটোত আমি ঘড়ীৰ কাঁটাৰ সৈতে দৌৰি দৌৰি চলিবলগীয়া হয়৷ শাৰীৰিক-মানসিকভাৱে আমি যে ভিতৰি ভিতৰি কিমান ভাগৰি থাকোঁ অথচ আজৰি নাপাওঁ৷ সেয়ে এটা বেলা অন্ততঃ মই অলসভাৱে কটাব বিচাৰিলোঁ৷ চৌহদটোৰ সৌন্দৰ্য কিছু ঘূৰি-পকি চাই মই ৰূমলৈ গ’লোঁ, বহল বাৰাণ্ডাখনত বহুপৰ বহি গছবোৰলৈ চাই থাকিলোঁ, ম’বাইলত ভাললগা গান শুনিলোঁ আৰু কিছুপৰ শুলোঁ৷
দুপৰীয়া খেলি-ধূলি ঘামি-জামি স্বামী পুত্ৰ ৰূম আহি ওলালহি৷ তেওঁলোকে গা-পা ধুই আজৰি হোৱাত তিনিও ৰিজ’ৰ্টৰ ভিতৰৰে এছিয়ান কুইজিনৰ ৰেষ্টুৰেণ্টখনত দুপৰীয়াৰ আহাৰ খাবলৈ গ’লোঁ৷ বহুতে সেই সময়ত চৌহদৰ মাজতে থকা চুইমিং পুলত সাঁতুৰি-নাদুৰি স্ফূৰ্তি কৰি আছিল৷ ভাত-পানী খাই উঠি আমি মাটিৰ চাকি, চাহ খোৱা মাটিৰ ভাড় তৈয়াৰ কৰা মানুহজনৰ ওচৰলৈ গ’লোঁ৷ বহুতে তেওঁৰ ওচৰত বহি চাকি তৈয়াৰ কৰিবলৈ শিকি আছিল৷ মোৰ লাগিল দেখাত কামটো যিমান সহজ যেন লাগে, প্ৰকৃততে ইমানো সহজ নহয়৷ তাৰ কাষতে আন এজনে সকলোকে মা দুৰ্গাৰ অস্থায়ী টাটু হাতত আঁকি দি আছিল৷ মোৰ স্বামীৰ গাত স্থায়ী টাটু ঢেৰ৷ তথাপি তেওঁ মা দুৰ্গাৰ অস্থায়ী টাটু অঁকাবলৈ বৰকৈ মন কৰাত মই ক’লো – ঠিক আছে, তুমি কৰোৱাঁ, মই ভিডিঅ’ কৰি থ’ম৷ কাৰণ ইমান ধুনীয়া টাটুটো পানী লাগিলেইতো নাইকিয়া হৈ যাব৷ ভিডিঅ’ আৰু ফ’টোৰ মাজতেই অন্ততঃ চিনটো থাকিব৷ কথা শুনি তেওঁ তেওঁৰ মুখত হাঁহি বিৰিঙিল৷ টাটু কৰোৱাৰ পাছত আমি কিছুপৰ ৰূমলৈ জিৰণি ল’বলৈ আহিলোঁ৷ পিছে ডাৱৰৰ দৰে শুভ্ৰ কোমল বিছনাত পৰি কিমান দেৰি যে শুলোঁ ক’বই নোৱাৰিলোঁ৷ সাৰ পাই দেখোঁ, ৰাতি সাত বাজিবৰে হ’ল৷ ততাতৈয়াকৈ সাজি-কাচি ‘বৈদিক ভিলেজ’ ৰ ভিতৰতে পতা পূজা মণ্ডপত পূজা চাবলৈ বুলি ওলালোঁ৷ পূজাভাগ বাহিৰত পেণ্ডেল দি কৰা নাই, এটা ডাঙৰ হলৰ ভিতৰত কৰিছে৷ আমি তাতে সেৱা কৰি বাটাচা আৰু আখৈৰ প্ৰসাদ ল’লোঁ৷ ঢাকৰ শব্দেৰে মুখৰিত মণ্ডপত বহু বিদেশী টুৰিষ্টো দেখিলোঁ৷ তেওঁলোকেও হয়তো কলকাতাৰ পূজাৰ আমেজকণ ল’বলৈ আহিছে৷ বহু বয়স্ক স্বামী-স্ত্ৰী দেখিলোঁ যি হুইল চেয়াৰত বহি বা লাখুটি লৈ লৈ তাত থাকি সময়খিনি উপভোগ কৰিবলৈ আহিছে৷ মনটো ভাল লাগিল দেখি৷ আচলতে ভ্ৰমণপিপাসু লোকক বয়স, বাৰ্ধক্য, শাৰীৰিক অৱস্থা একোৱেই বাধা দি ৰাখিব নোৱাৰে৷ আমি চুইমিং পুলৰ কাষত অপেন ৰেষ্টুৰেণ্টখনত ছিংগাপুৰ ৰাইচ নুডল্ছ, মছালা চাহ, মছালা পেপচি খাই কিছুপৰ কটালোঁ৷ তাতে অলপ পৰৰ মূৰে মূৰে সন্ন্যাসীৰ দৰে বেশভূষা কৰা দুজন লোকে বাউল সংগীত গাই ঘূৰি ফুৰে৷ বাউল সংগীত শুনিলেচোন মোৰ মনৰ ভিতৰখন কিবা উৰুঙা উৰুঙা লাগে৷ সেইৰাতি ৰূমতে ভেট্কী সৰসে, চিকেন বিৰিয়ানি আদি খাই শুই পৰিলোঁ৷
পাছদিনা অলপ দেৰিকৈ ব্ৰে’কফাষ্ট কৰিবলৈ ওলালোঁ৷ উদ্দেশ্য আছিল দিনৰ চাৰে দহ বজাত হ’বলগীয়া আদিবাসী নৃত্য উপভোগ কৰা৷ আদিবাসী বেশভূষাৰে নৃত্য পটীয়সীসকল আৰু হাতে হাতে মাদল লৈ পুৰুষসকল ইতিমধ্যেই উপস্থিত হৈছিলহি৷ মন ভৰি আদিবাসী নৃত্য উপভোগ কৰিলোঁ৷ ইচ্ছা কৰিলে দৰ্শকেও তেওঁলোকৰ সৈতে নৃত্য কৰিব পাৰে৷
‘বৈদিক ভিলেজ’ত ‘ভূমি’ বুলি আন এখন ৰেষ্টুৰেণ্ট আছে, য’ত অকল বেংগলী ব্যঞ্জনেই পোৱা যায়৷ আমি দুপৰীয়া তালৈ গ’লোঁ৷ তাত উদৰ পূৰাই সৰিয়হেৰে ৰন্ধা ইলিচ মাছ আৰু অন্যান্য ব্যঞ্জনেৰে ভাতসাঁজ খালোঁ৷ খোৱাতকৈ ভূমি ৰেষ্টুৰেণ্টখনৰ সাজসজ্জা দেখিহে বেছি মুগ্ধ হ’লোঁ৷ এনে লাগিল যেন কোনো অৰণ্যৰ মাজত অৱস্থিত আদিবাসী গাঁৱত মাটিৰ পঁজাত কাঠৰ পুৰণি আচবাবত বহিহে যেন ভাতসাঁজ খাইছোঁ৷
গধূলি আমি প্ৰথমে ধুনুচি নৃত্য চাবলৈ গ’লোঁ৷ কি যে এক অপূৰ্ব পৰিৱেশ! দৰ্শকেও তাত ভাগ ল’ব পাৰে ইচ্ছা কৰিলে৷ মহিলাৰ উপৰি পুৰুষসকলেও যে ইমান সুন্দৰকৈ ধুনুচি নৃত্য কৰিব পাৰে দেখি মোহিত হ’লোঁ৷ ঢাকৰ শব্দ, ধুনুচি নৃত্য, মাটিৰ মলাৰ পৰা ওলোৱা ধোঁৱাৰে আৱৰা এটি কেতিয়াও পাহৰিব নোৱৰা গধূলি৷
তাৰ পাছত অ’ডিট’ৰিয়ামত আৰম্ভ হ’ল সাংস্কৃতিক সন্ধিয়া৷ সন্ধিয়াটিৰ নাম দিয়া হৈছিল সংলাপ-এ-সৌভনিক৷ সৌভনিক হৈছে এজন কবি-সুৰকাৰ-গায়ক, যি একালত জাৰ্মানিত আছিল চাকৰিৰ খাতিৰত, কিন্তু সংগীতৰ তাড়নাত তেওঁ দেশৰ পাহাৰী গাঁৱলৈ ঘূৰি আহে আৰু সেই ঠাইসমূহৰ স্থানীয় সংগীতক লৈ ন-ন সুৰৰ সৃষ্টি কৰে৷ পুৰণি, নতুন নানান হৃদয়স্পৰ্শী গীতেৰে ৰাতিলৈকে তেওঁ সময়খিনি ভৰাই তোলে৷ তেওঁক সহযোগ কৰিছিল তেওঁৰেই শিষ্য ঈশিকা নামেৰে কিশোৰী এগৰাকীয়ে৷
ৰাতি কৰ্ন, ব্ৰক’লী আৰু বেক্ কৰা মাছেৰে ভাত খাই কানি-কাপোৰ সামৰাত লাগিলোঁ৷ পাছদিনা ওভতাৰ কথা৷ ৰাতি বহু দেৰিলৈকে জিলিৰ মাত শুনি শুনি বাৰাণ্ডাত বহিলোঁ, মাজে মাজে সৌভনিকে গোৱা গীত গুণগুণালোঁ৷ কিবা যেন এক বেলেগ ৰাতি, কিবা যেন এক বেলেগ অনুভৱ৷
পাছদিনা পুৱা আমাৰ বাবে গাড়ী সাজু কৰা আছিল বিমান বন্দৰলৈ যাবলৈ৷ গাড়ীত উঠাৰ আগেয়ে লৰালৰিকৈ ৰিচেপশ্বনৰ ল’ৰা এজনে আহি ক’লে যে যদিও তেতিয়া বহুত সোনকাল হৈ আছে, তথাপি তেওঁলোকে আমাৰ বাবে সামান্য ব্ৰে’কফাষ্ট পে’ক্ কৰি দিছে৷ আমি যাতে বাটত খাই লওঁ৷ বাটত পেকেট খুলি দেখোঁ ডাঙৰ ডাঙৰ চিকেনচীজ চেণ্ডুইচ, মাফিন, কে’ক, জুচৰ পেকেট, কল, আপেল, পানীৰ বটল তিনিওৰে বাবে তেওঁলোকে দি পঠিয়াইছে৷ আমি গাড়ীত আহি থাকোঁতে সেয়া খাই ল’লোঁ৷ অৱশেষত প্ৰকৃতিৰ প্ৰশান্তিৰ মাজত অনন্য সুন্দৰ এক দুৰ্গাপূজা উপভোগ কৰাৰ অভিজ্ঞতা বুকুত বান্ধি আমি ঘৰমুৱা হ’লোঁ আকাশমাৰ্গেৰে৷